فرش شرقی را بهتر بشناسیم

وقتی نام فرش شرقی می‌آید، ممکن است که شما ناخودآگاه به فکر سرزمین‌های شرق آسیا مانند چین و ژاپن بیافتید؛ اما اصطلاح فرش شرقی، چیزی فراتر از این‌ها است. در تاریخ، فرش شرقی از بعد از قرون‌وسطی به بعد، نقش مهمی در فرهنگ زندگی مردم مشرق زمین تا آمریکا ایجاد کرده است.

فرش شرقی کدام محدوده را شامل می‌شود؟

در فرش ما اصلاحی داریم که کمربند فرش می‌نامیم مانند کمربند زلزله؛ ازنظر جغرافیایی محدوده این فرش از شمال آفریقا و کشور مراکش شروع می‌شود، از خاورمیانه عبور کرده و به آسیای مرکزی و شمال هند می‌رسد. کشورهایی که در این کمربند قرار می‌گیرند شامل چین، تبت، ترکیه، ایران، مراکش، قفقاز، هند، پاکستان و غیره هستند که از شرق تا غرب و شمال تا جنوب این کمربند را تحت پوشش قرار می‌دهند. طرح‌های فرش کشورها نیز متفاوت است و هرکدام نوع بافت مخصوص به خود رادارند ولی مسئله‌ای که وجود دارد، خاستگاه اصلی فرش بر روی این کمربند قرار دارد.

تولید فرش شرقی

در تولید فرش شرقی از دست و تاروپود طبیعی استفاده می‌شود. موادی که به کار گرفته می‌شود شامل پشم گوسفند، شتر، بز و گل‌ها موی اسب هم به کار می‌رود. در تولید دیگر فرش‌ها نیز از پشم و ابریشم استفاده می‌شود. همچنین الیاف آن‌ها نیز به صورتی دستی یا با دستگاه ریسندگی تابیده می‌شوند. برای رنگ کردن نخ‌ها هم نیز آن‌ها را در یک دیگ رنگی غوطه ور می‌کنند؛ ولی برای استفاده حتماً باید خشک شوند. البته در تولید فرش‌های شرقی از رنگ‌های سنتی استفاده شود که با توسط گیاهان و حشرات طبیعی به دست می‌آید.

مقاله زیر را توصیه می کنیم که حتما مطالعه کنید

انواع طرح فرش و قالی ایرانی را بشناسیم

طراحی فرش شرقی

ازآنجاکه محدوده جغرافیایی فرش شرقی گسترده است، درنتیجه طرح‌های متنوعی را شامل می‌شود. به گره‌های فرش شرقی، یک پیکسل تصویر می‌گویند که طرح آن را شکل می‌دهد.

طرح فرش شرقی دو مورد زیر در نظر گرفته می‌شود:

• طرح مستقیم و خمیده: در این نوع از طرح‌های خطی یا خمیده استفاده می‌شود.
• طرح زمینه و حاشیه: اینکه چه عناصری قرار بگیرد و چیدمان آن‌ها چگونه باشد، بررسی می‌شود؛ مثلاً در طرح‌های اسلامی به‌هیچ‌وجه از حیوان و انسان استفاده نمی‌شود.

همچنین برای پر کردن سطح داخلی فرش شرقی از عناصر جزئی نیز استفاده می‌شود. این عناصر مانند بته‌جقه که در حاشیه فرش بیشتر از همه مورداستفاده قرار می‌گیرد، نقوش باستانی و شکل‌های هندسی است.

تعدادی عناصر مفرد که در طراحی فرش شرقی نیز می‌توان به کاربرد شامل:

• هراتی
• مینا خانی
• شاه‌عباسی
• بید مجنون
• هرشنگ
• گل حنایی
• گول

در کجا فرش شرقی بافته می‌شود؟

همان‌طور که گفتیم محدوده فرش‌های شرقی از مراکش شروع و به آسیای شرقی ختم می‌شود؛ اما دراین‌بین چند شهر و منطقه هستند که در تولید فرش شرقی زبانزدتر از بقیه هستند. این شهرها عبارت‌اند از:

• تبریز
• هریس که به خاطر تولید قالی‌های قوسی قوی با طرح هندسی معروف هستند.
• بخارا
• افغانی
• نائین
• ساروک
• قشقایی از نمونه فرش‌هایی را تولید می‌کند که به خارج از کشور صادر می‌شود.
• اصفهان یکی از بهترین فرش‌های ایرانی است که از ابریشم برای تولید فرش استفاده می‌کند.
• کاشان که نمونه فرش‌های کلاسیک را تولید می‌کند.
• بیدرار
• زیگلر که در منطقه افغانستان و پاکستان تولید می‌شود.

متأسفانه امروزه بسیاری از فروشندگان رو به تقلب و جعل فرش شرقی آوردند. آن‌ها با جایگزین کردن گره‌ها یا دوباره بافی قسمت‌های فرش، سعی در بهتر نشان دادن آن بین بقیه می‌کنند.